(TAP) - Hơn hai thập kỷ sau thảm kịch ngày 11/9, hàng chục nghìn người tiếp tục sống với hậu quả sức khỏe kéo dài từ khói bụi và hóa chất độc hại. Tuy nhiên, tương lai của Chương trình Y tế Trung tâm Thương mại Thế giới – nguồn hỗ trợ chính cho các nạn nhân, đang trở nên mờ mịt do những đợt cắt giảm nhân sự từ chính quyền liên bang.
Theo các luật sư và nhà hoạt động do NBC News khảo sát, chính quyền ông Donald Trump đã liên tục sa thải, rồi tái tuyển dụng nhân viên của “Chương trình Y tế Trung tâm Thương mại Thế giới” (World Trade Center Health Program) trước khi chấm dứt hợp đồng với họ vào tháng trước (3/2025). Điều này khiến quá trình ghi danh thành viên mới hoặc xác nhận điều trị được bảo trợ liên bang trở nên vô cùng khó khăn. Chuyên gia y khoa thuộc công ty luật Barasch & McGarry – ông Todd Cleckley cho rằng, việc cắt giảm này có thể gây trì hoãn trong việc phát hiện, điều trị ung thư, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, thậm chí thiệt mạng. Ông Cleckley nhấn mạnh, chương trình vốn đã hoạt động với nhân sự rất hạn chế, đồng thời những tác động tiêu cực bắt đầu bộc lộ.
Sự kiện khủng bố ngày 11/9 vẫn để lại nhiều hậu quả về sức khỏe tâm lý lẫn tinh thần đối với các nạn nhân sống sót (Nguồn: Pexels)
Vào tháng 2, ghi nhận 16 nhân viên của chương trình đã bị sa thải trong đợt cắt giảm nhân sự thử việc, nhưng được phục chức sau một tuần do phản ứng từ lưỡng đảng (Dân chủ và Cộng hoà). Tuy nhiên, đến cuối tháng 3, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (Department of Health & Human Services, viết tắt: HHS) lại tiến hành sa thải khoảng 20.000 nhân viên liên bang, bao gồm 16 nhân viên (nêu trên) và cả Giám đốc chương trình – người này sau đó được phục chức vào ngày 5/4. Động thái này diễn ra trong bối cảnh HHS giải thể Viện An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp Quốc gia (National Institute for Occupational Safety and Health, viết tắt: NIOSH), đơn vị chịu trách nhiệm vận hành chương trình. Giám đốc tổ chức 9/11 Health Watch – ông Benjamin Chevat nói rằng, mặc dù những nhân viên NIOSH không trực tiếp nằm trong danh sách trả lương của chương trình, nhưng họ giữ vai trò then chốt để chương trình hoạt động.
Cũng theo NBC News, việc thiếu hụt nhân sự khiến các hoạt động như xét duyệt bệnh án, xác nhận đủ điều kiện tài trợ bị đình trệ. Đối tác tại công ty luật Barasch & McGarry – ông Michael Barasch cho biết, hiện các đơn đăng ký mới không nhận được phản hồi, đồng thời khách hàng của ông Barasch không biết khi nào sẽ được sử dụng dịch vụ. Ghi nhận từ đầu tháng 4 đến nay, không có chứng nhận bệnh nào được cấp. Cần biết rằng, đây là một thủ tục quan trọng để bệnh nhân được điều trị miễn phí. Giám đốc tổ chức 9/11 Health Watch cảnh báo rằng, tình trạng trì hoãn này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng khi nhiều loại ung thư cần điều trị kịp thời. Trong khi đó, đại diện công ty luật Barasch & McGarry quan ngại sẽ có trường hợp tử vong vì những quyết định hành chính này.
Trước đây, người sống hoặc làm việc tại khu vực Ground Zero - khu vực được hình thành ngay sau sự kiện 11/9 tại Quận Manhattan (thành phố New York), có thể dễ dàng đăng ký chương trình và được tiếp nhận trong vài tuần. Nhưng hiện nay, quy trình này gần như bị tê liệt, NBC News cho biết. Cựu lính cứu hỏa từng tham gia cứu hộ tại hiện trường năm đó – ông Michael O'Connell chia sẻ từng cùng đồng đội từng ăn, ngủ, làm việc suốt gần 09 tháng tại khu vực ô nhiễm. Sáu 05 sau, ông O'Connell mắc bệnh sarcoidosis (bệnh u hạt) hiếm gặp và được điều trị thông qua Chương trình Y tế Trung tâm Thương mại Thế giới. Nhân chứng này nói, việc những người mới không thể tiếp cận chăm sóc y tế là điều rất đáng lo ngại. Một cư dân khác là bà Mariama James – người từng mang thai khi vụ tấn công xảy ra, hiện vẫn đang chờ đợi chương trình chấp thuận điều trị chứng ngưng thở khi ngủ. Bà lo ngại rằng nếu không có bác sĩ NIOSH, việc tiếp cận thuốc mới sẽ là điều xa vời.
Nhiều nạn nhân sau sự kiện 11/9 vẫn đang được điều trị thông qua Chương trình Y tế Trung tâm Thương mại Thế giới (Nguồn: enters for Disease Control and Prevention)
Trước nguy cơ chương trình bị co hẹp hoặc đóng cửa vào năm 2028 do thiếu kinh phí, một dự luật lưỡng đảng đã được đệ trình lên Thượng viện nhằm kéo dài hỗ trợ đến năm 2090. Các luật sư cùng nhà vận động đang lên kế hoạch gặp gỡ các nhà lập pháp để thúc đẩy cả việc phục hồi nhân sự và thông qua dự luật này. Tuy chính quyền liên bang vẫn chưa đưa ra bình luận chính thức, Thị trưởng New York – ông Eric Adams khẳng định, thành phố vẫn cam kết chăm sóc sức khỏe cho những người hùng và nạn nhân ngày 11/9, đồng thời cho biết đang làm việc với liên bang để khôi phục các nguồn lực cấp thiết.
Long Peter
